Inwentarz wsi Chróścin z 1767 roku

Inwentarz sporządzony przez cysterki z Ołoboka powstał w latach 1767-1768. Opisane wsie tj. Łubnice, Dzietrzkowice, Radostów, Chróścin, Mieleszyn i Ochędzyn należały do wyżej wspomnianego klasztoru. W związku z tym poddani musieli wywiązywać się ze swych powinności co znajduje swoje odzwierciedlenie w załączonych tabelach.

Oryginał przechowywany jest w Archiwum Archidiecezjalnym w Częstochowie i znajduje się w księdze oznaczonej KP24.

Zredagowania Inwentarza podjął się Łukasz Mazurek

Inwentarz wsi Łubnice z 1767 roku – LINK

Inwentarz wsi Dzietrzkowice z 1767 roku – LINK

Inwentarz wsi Radostów z 1767 roku – LINK

Inwentarz wsi Chróścin z 1767 roku – LINK

Inwentarz wsi Mieleszyn z 1768 roku – LINK

Inwentarz wsi Ochędzyn z 1768 roku – LINK

Wieś Chruścin

Ta wieś iest dziedziczna nayprzewielebnieyszych Ich nie Panien Klasztoru Ołobockiego Świetego Cystercyańskiego zakonu iest w swym położeniu nad pograniczem Śląskim w ziemi wieluńskiey w samey tylko sobie do żadnych dóbr nieprzytykaiąca konwentu Ołobockiego ktorey opis w Imię zaczyna się Boskie

Kościoł

A nayprzod w szrzodku wsi tey iest kosciołek niewielki Iliem leter do parafialnego mieleszyńskiego przyłączony pod tytułem y zaszczytem Wielkiego Patrona Mikołaia Świetego wystawiony w ktorym każdą niedziele trzecią pasterz kościoła Mieleszyńskiego Nabożenstwo Świete odprawiać obligowany iest. Ten kosciołek iuż nie nowy w koło opasany wywiązaną osnową dach na nim z szkudeł nadany dobry Dzwonica przy nim stara dużey reperacyi potrzebuie koło kościoła iest Słupina Stara y ta porzebuie reparacyi wielkiey. Do ktorego kościoła w kompense prac pasterskich na suplement te są nadane role: Jedna pod miastem Bolesławcem I. K. Mei czworgiem stay wzdłuż wszerz dwunastą zagonow idącymi między rolami z iedney da Starostwa Bolesławskiego należącemi z drugiey strony Machiny poddanego Chruścińskiego druga także pod tymże samym Miastem rownie iak y pierwsza czworgiem stay zdłuż a wszerz dwunastą zagonow idąca miedzy rolami panskiemi z iedney młyńską nowo nadaną dawnieyszemi czasy Wypychoską nazywaną a poznieszemi w panski folwark włączony. Trzecia ku ogrodom troygiem stay wzdłsz dwunastą zagonami wszerz miedzy rolami Machinową z iedney a kraiową z drugiey strony czwarta rola dwoygiem stay osmią zagonow wszerz idąca a trzecim staiem kawałkow kilkanaście w końcu ktorych łąka z tey może bydz wozow dwiescie siana do tego Gromada wydaie mesznego w summie żyta wierteli dwadziescia trzy y owsa 10 mesz wierteli 23.

Dwór Chroscinski

Z przyiazdu od wsi do Dwora wrota te reparacyi potrzebuią przy nich iest browarek stary w którym połową przerzucone ściany połową drugą stare stoią, szkudłami przez połowę nowo pobity przez drugą połowe dach stary zły w Browarku iest sień w ktorey kadzi małych dwa drybus ieden kociołek miedziany ieden, z tey sieni iest izba w niey koryto do zalewu przy tym browarze w tyle iest piwniczka kamieniem murowana snopkami świerzo pokryta w bok tego browaru iest budynek stary o iedney izbie czyli gorzelnia z drugiey strony wrot iest szuszarnia deskami pokryta zgruntu reperacyi potrzebuiąca naprzeciw browaru iest dwor stary snopkami poszyty zgrontu zły do którego z przychodni iest sień. Z tey w prawą iest izba duża bez pieca drzwi y okien przy niey komora w lewą iest pokoy z podłogą w ktorym iest piec z zielonych kafli polewany kominek wylepiany okien w nim iest trzy połową deskami zabitych połową szyby w ołow oprawne. Drzwi z tarcic gładkich na zawiasach żelaznych o bok tego pokoiu iest komora w ktorey okienka do alkierzyka przy tym pokoiu alkierzyk czyli mały pokoik w ktorym okien trzy taflowych w dwoch po cztery tafle a w iednym po dwie drugą połową deskami zabite z niego drzwi dwoie z tarcic na zawiasach żelaznych w lewą do komórki w prawą do sienki przed piec w tym pokoiu piec z prostych kafli y kominek lepiony w wielkiey sieni iest komin wielki w nim kotlina duża per modum kuchni za kuchnią przy drzwiach w tył idących iest komorki.

Tego dworu niedaleko iest kurnikow starych po sobie idących pięć niektórych dach z snopkow zły y kurniki dużey reparacyi potrzebuią za temi kurnikami iest spichrz stary z gruntu zły a za spichrzem iest owczarnia snopkami pokryta dobra ze wszystkim przy należytym zamknięciu.

Iest daley gumno w którym iest stodoł trzy iedna nowo postawiona o trzech sąsiekach dwoch gumnach duża y ściany wysokie ze wszystkim zamknieciem ktor ku potrzebie zanależy snopkami pokryta dobra druga o iednym gumnie dwoch sąsiekach także snopkami poszyta z zamknieciem dokładnym z gruntu dobra. Trzecia z starego drwa nowo przełożona o iednym sąsieku iednym boiowisku w niey zamknięcia ze wszystkim dobre. Przy tych stodołach iest budynek długo idący nowo postawiony snopkami pokryty w ktorym z konca od stodoł iest spichlerz z sypaniem gornym y dolnym zamknięciem dobrym opatrzony w nim sąsieki z bali rzniętych y pokłady daliey po boku idących iest chlewow cztery u każdego drzwi z tarcic szkoble y wrzeciądze żelazne przy stodołach o bok iest staienka stara zła y niewielka .

Podworze dworu tego w koło żerdziami dartemi ogrodzone. Folwarki czyli role dworskie są te. Pierwsza pod Radomierzem przez stay pięcioro w ktorey dwa staia piaszczyste a te tylko co trzeci rok siewaią a ta iest między rolami z iedney Stawoskiego z drugiey strony adamową. Druga rola  w smugach przez stay szescioro  miedzy ktoremi dwoie stay piaszczystych y te samo co trzeci rok siewaią te ograniczają role z iedney strony Oleynika z drugiey Kurasia. Trzecia rola pod miastem czworgiem stay idąca ku Siemianickim granicom między Adamka z iedney strony a drugiey przydziałkiem tegoż samego chłopa ktorey roli w koncu iest łąka panska na niey sciąc może wozow dwadziescia siana. Czwarta za owczarnią ku Sterkom siedmiorgiem stay ku Sląskiey granicy miedzy rolami z iedney Adamka a z drugiey Gracza Ferdynusa przezwiskiem w koncu niey iest łąka na ktorey sciąc może wozow dwadziescia koło Dwora iest ogrodow dwa żerdziami w częściach dartemi w drugich częściach płotem chroscianym wygrodzonych. Iest ieszcze piate pole do tego folwarku należące pod Kostowem wsią do Śląska należącą pięciorgiem stay ale piaszczyste które tylko co trzeci rok siewaią miedzy rolami Pyzalową z iedney Adamka z drugiey strony. Są także łąki na porębach ku granicy śląskiey które od iedney strony Śląsk odgranicza a od drugiey łąka machiny z niey bywa wozow siana dwadziescia trzy. Iest także łąka do dworu wylegoska zwana z ktorey bywa wozow czternaście. Procz rol które się opisały obsiewają na dwor niektóre puste role iako to wypychoską zwaną ku sterkom siedmiorgiem stay wzdłuż idącą wszerz zagonow dwadziescia siedm każdy zagon w sześć skib orany. Druga w tym że polu kmieciowska zwanaszesciorgiem skib wzdłuż idąca wszerz zagonow dwunasta. Iedno zaś z tey roli staie iest nadana Ferdynusowi chałupnikowi 3cia kmieciowska zwana pod Radomierzem pięciorgiem stay idąca wzdłuż dwunastą zagonów wszerz item są role dawniey do młyna należące a w roku teraznieyszym na dwor odebrane iedna pod miastem Ikmei Bolesławiec zwanym czworgiem stay wzdłuż idąca a wszerz zagonow dwadziestą siodmą Druga pod Kostowem czworgiem także stay idąca ten tylko co trzeci rok siewaią. Trzecia wypychoska przezwiskiem na Dąbrowce stay troygiem idąca z ktorych ieno puł tora siewaią resztę mechem zarosły za ktore młynarzowi bliższe inne bliżey nadano bo te dalekie są od młyna.

Krescencya w tey wsi w roku teraznieyszym taka

Żyta ozimego kop sto czternaście jeczmienia kop czterdziesci dziewięc owsa kop czterdziesci pięć mędli trzy tatarki wozow sześćdziesiąt dwa grochu wozow ośm prosa kop 7 lnu kop 3 mędli dwa.

Przemiar zboża w ziarnie pozostałego

Zyta ozimego wierteli sześćset siedm miara iedna jęczmienia wierteli siedm prosa wierteli czterdziesci dwa rzepaku wierteli osim miara iedna siemienia lnianego wierteli iedenascie miar trzy siemienia konopnego 4wierteli trzy miar trzy.

Czeladz przy dworze iest ta: gospodarz, gospodyni, dziewka, pastucha owczarz a ci także solaria y ordynacye biorą iak y po folwarkach Łubnickiego klucza.

Goscince w tey wsi

 

Na koncu tey wsi przy trakcie śląskim iest austeryawspaniale wybudowana gontami pokryta czyli szkudłami od spodu w trzy szory pobity daliey słomą pokryty do ktoregoż wchodząc galerya czyli ganek wystawiony na czterech słupach z ktorey [WN] do sieni z tarcic na żelaznych zawiasach z zamkiem, w tey sieni iest okien dwa w tafelki w kazdym tafelek sztuk szesnaście stuczonych tafelek iest cztery z tey sieni w lewą iest izba wielka do ktorey drzwi z tarcic na zawiasach zelaznych z zamkiem zelaznym w niey podłoga z tarcic komin murowany piec z kafli polewanych zielonych szafa o dwoygu drzwiach na zawiasach zelaznych stołow sosnowych trzy ław o koło stołu trzy pod oknami dwoie okien cztery w każdym tafel sztuk szesnaście z nich tafelek stłuczonych iest trzy w dwóch oknach sa kwatery otwierane przy ktorych zawiaski żelazne w tey samy izbie iest szynkwas do szynku koło ktorego iest krata w około czyli balasy z tarcic przy tey izbie iest drugamnieysza do ktorey drzwi na zawiasach żelaznych z zamkiem żelaznym w niey iest okien dwa taflowych w każdym tafelek po sztuk szesnaście przy wszystkich oknach są okiennice ale nad rieynowane. Iest także w tym goscincu izba trzecia do ktorey drzwi na zawiasach z tarcic z zamkiem żelaznym w niey okien dwa w tafelki w kazdym oknie tafelek sztuk szesnascie stoł sosnowy wielki ław dwie sosnowych, piec z zielonych kafli polewanych komin murowany podłoga z tarcic z sieni są drzwi tylne na zelaznych zawiasach z zamkiem są także schody na gore z sieni z tarcic na gorze iest przeforsztowanie do sypania u którego drzwi na zawiasach żelaznych z tarcic przy goscincu iest staynia ważna wielka do ktorey wrota na biegunach drewnianych porządnie zrobione a z izby przy stayni będąceydrzwi z tarcic na zawiasach żelaznych w tyle goscinca tego są chlewy dwa dobre y stodoła o dwóch sąsiekach iednym gumnie z (wołownią ?) w lepianki alias w nich budowanie pruskie ze wszystkimi zamknięciami dobre. w którym goscincu wyszynkwac mozna piwa beczek sto osmdziesiąt, gorzałki garcy trzysta moze wiecey przy obrotnym gościnnym ile w sląskiey granicy z kąd naylepszy przez (zachecenie ?) bydz może profit aby tylko tronek nie był drogi.

Młyn chruscinski

 

Do tey wsi na pograniczu Slaskim, iest młyn na rzece Prosnie o dwoch kołach ze wszystkim do nich porządkiem y potrzebami postawiony w roku teraznieyszym w upadłych porządkach dobrze zreperowany połową szkudłami połową snopkami to iest młynica szkudłami pobita izba y komora snopkami pokryta w izbie y młynicy drzwi dobre na biegunach okna dobre piec z kafli prostych y kominek wylepiony dobry pogrodki dobre bo nowo przestawione przy tym młynie iest stodoła do niego należąca o iednym sąsieku y iednym gumnie snopkami pokryta dobra chlewik na bydło duży w ktorym sztuk bydła daymniey dwanaście stanąc może snopkami poszyty na którym za kontraktem I.W.I.mei Panny Ludowiki Kozminski abbatysy ołobockiey siedzie Jan Król niepoddany tuteyszy tylko przychodni a ten kontrakt w Ołoboku spisany przez I.W.ma Dobrodzieykę podpisany dnia czwartego kwietnia tysiąc siedmsta sześćdziesiątego siodmego roku y nim się obowiązał pomieniany magister Jan Krol corocznie wypłacać czynszu złotych piećset y mlewo wszelkie mleć oraz y dotrzymać ponktow według opisu kontraktu do tego młyna są te nadane role Iedna ręcielowska ktora miedzy machinową z iedney strony a Oleynikową z drugiey ma swoie położeniepieciorgiem stay wzdłuż idąca wszerz zaś czterdziestą osmią zagonow przy niey iest łąka Druga Wypychoska czworgiem stay wszerz zagonow dwadziescia trzy. Miedzy rolami xięzą y Adamka. Ogrod do tego w zagonow dwadziescia krótszych dłuższych zagonow dwadzieścia.

Sytuacya wsi Chruscina

 

Ta wieś ma w sobie pobudynki rozna ma złe ma y dobre więcey iednak dobrych iak złych sady piekne rodzayne wedle swych chałup maią płoty. Koło ogrodow podworka y sadow rozne rozni maią iedni porządne drudzy iak taki inni cale nie. Ludu iest pięknego w tey wsi iak starszych tak y młodszych dosyć. Poddaństwo w niey rządziełoby się gdy by nie pod miastem inwentarz trzymają sobie rozny ale paszy przy szczupło maią y tym naywięcey swoie gnusność wymawiaią ktorych powinności czynsze wszelkie ktore kolwiek y od kogo kolwiek bądz wieksze bądz  mnieysze zanależą do wypłacenia czyli wyrobienia pieszo lub bydłem, pojedynczo czy dwoygiem na to ninieyszą sprawiedliwie ułozoną wykaże się tabellą.

TABELA

Powinności kmieci i półrolników z Chróścina 

Powinności zagrodników z Chróścina

Gryga lubo sie w Tabeli wypisał do tey powinnosci iak y inni to na dalsze dla wiadomości uczynieło się czasy teraz ze iest polowym y sie ze Dworu niebierze od tych co inni powinni uwolniony powinnosci a na dworskiey zawsze ma bydż posłudze.

 

Chałupnikow Chuscińskich powinności	Robocizna pieszo	Przędziwe		Hiberna		Pogłowne
				Złote	Grosze	Złote	Grosze
Brantwa po iednemu…………..	2	sztuk	2	5		1	10
Przyworski po iednemu………..	2	sztuk	2	5		1	10
Mania po iednemu……………	2	sztuk	2	5		1	10
Stępien po iednemu……………	2	sztuk	2	5		1	10
Kasper po iednemu……………	2	sztuk	2	5		1	10
Ferdynus po iednemu…………	2	sztuk	2	5		1	10
(Herbeć ?) po iednemu…..……	2	sztuk	2	5		1	10
Betka po iednemu………………	2	sztuk	2	5		1	10
Mysiur…………………………	2	sztuk	2	5		1	10

Komornicy

 

Komornik ieno ieden iest w tey wsi Jan Mielcarz robi w tydzien ieden.

Owczarz siedzi na roli całey nic z niey niedaie tylko owce pasć powinien

Pułrolnicy od S Woyciecha do Swietego marcina robić po dwoygu od Swietego marcina do Swietego woyciecha po iednemu.

Tak iak y inne gromady w dobrach Przeswietnego klasztoru Ołobockiego w ziemi wieluńskiej leżące.

Cała zas Gromada strozą za koleią do Dworu odbywac ma. Chałupnicy za koleią sadze wycierać maią, wszyscy zas owce strzydz y oni bez dnia [WN] maią, w drogę pobliższą za koleią iść powinni.

 

Obora Chruścińska

Inwentarz obory w Chróścinie – TABELA w PDF

Granice wsi Chruscina

W roku Tysiąc Siedemset Czterdziestym Siodmym. Przez ludzi Starostwa Bolesławskiego wielce w tey wsi w dziedzinie (chorbituiących ?) sprawa zaczęła się o wiolencye w dalszey zas kontynuacyi w kontrowersyą gronta własne Chruscinskie przeciwna podałą strona; Tey za usilną kooperacyą, trudem niewymownym expensą niemałą. IW IMĆ Panny Ludowiki Kozminski abbatyssy y matki klasztoru Ołobockiego iuz dobre (uszezeny ?) się skutku początki. Kiedy są mocnym interesowaniem sie nayiasnieyszy krolowy a małżonki nayiasnieyszego Augusta 3ciego krola polskiego IOSW Ksiąząt y Senatorow IW Posłow Woiewodzt Wielkopolskich Ziemi Wielunskiey y innych w sam czas Seymu Extraordynaryinego w Sierpniu Roku 1750 agituiącego się przez pułrocznią IW IMĆ Panny Abbatyssy w Warszawie (sedentaryą ?) Dwa Dekreta ieden Reindukcyi do Łubnic drugi rozgraniczenia wsi Chruscina od Bolesławskiego Starostwa w Przeswietney zyskała asesoryi. Zwazyć każdy może iakiey te poważne instancye nie uczynieły  trudow y subiekcyi, co za okkazyą do ruiny nieuczynieły zdrowia, ten ieno nieuzna kto niebył w praktyce lecz ta czuła y baczna dla dobra klasztornego abbatyssa bierze się do skutkow czynow swoich, expedyuie reindukcyą, czyni rozgraniczenie przez komisyą na to wyznaczoną przy ziezdzie wielkim JW. Komisarzow u obywatelow ziemi wielunskiey, to czyni co prawo y sprawiedliwość każe, kopce sypie, inkwizycye wyprowadza, wszystko stanowi co moc Dekretu pozwala. Coż na to przeciwna strona: oto niech zawsze tak y teraz konce sprawiedliwości unikaiące przeciw dekretom swe da przeswiętney assesoryi czyni powody y do tąd pod regestrem trzyma.

Dla ktorey niedokonczoney sprawy opis granic łaskawszey y litościwszy zostawia się chwili partykularne zas onychże z pozycyi mieysca czyni się nadmienienie. Ta wieś od wschodu ma swoie z Woycinem y Golą wsiami do Starostwa Bolesławskiego należącemi te teraz że w ontrowersyi ku południowi z wielkimi Gołkowicami Ciecierzynem Kostowem lezącemi w Sląskim kraiu a podległemi nayiasnieyszemu Fryderykowi Drugiemu krolowi Pruskiemu. Ku zachodowi z wsią Siemianicami dziedziczną Wielmożnego Szembeka miecznika Ostrzeszowskiego z temi wszystkiemi iak zgodne iest sąsiedztwo tak y w granicach żadney przeciwnosci nie było y iak kto od dawności tak y teraz używa. I tu koniec opisu Chruscina.