Na podstawie sporządzanych dla Komisji Porządkowej Cywilno-Wojskowej, w latach 1790-1792, corocznych spisów parafialnych – „Rejestrów ludności w Parafii Kępińskiej w Ziemi Wieluńskiej Powiecie Ostrzeszowskim leżącej”, spisanych przez ówczesnych duszpasterzy trzech istniejących kościołów i innych znalezisk z Internetu napisałam tę krótką notatkę o historii naszego miasta.
Działo się w czasach Imć Pana Samuela Oppeln-Bronikowskiego herbu Osęk (1751-1816), dziedzica Kępna, który był szambelanem Jego Królewskiej Mości Stanisława Augusta Poniatowskiego (panującego do 1795 r.). W mieście znajdowały się trzy świątynie: od 1685 r. kościół katolicki, od 1664 r. kościół ewangelicki i od 1689 r. żydowska synagoga. W 1790 r. duszpasterzami byli: ksiądz Mikołaj Ordęga, pastor Michał Winckler i rabin Jan Józefowicz. Dwór Samuela Bronikowskiego, zarządzany przez Doroteusza de Altrok, z browarem dworskim, był usytuowany mniej więcej w okolicach kościoła ewangelickiego, naprzeciw dworca autobusowego. Burmistrzem był Jan Bławat. W mieście były ponadto trzy karczmy, cztery młyny (jeden istnieje do dziś), dom pocztowy, którym zawiadowała Maria Stempel (dziś jest tam zakon i przedszkole sióstr Boromeuszek). Cegielnie i owczarnie usytuowane były na obrzeżach miasta i w okolicznych wsiach. W Olszynce była papiernia. W Rzetni był folusz do wstępnej obróbki tkanin. Ważną gałęzią gospodarki było rzemiosło. Według danych sprzed 100 lat wcześniej, pod koniec XVII wieku było: 52 szewców, 43 krawców, 30 kuśnierzy, 22 sukienników, 13 płócienników, 16 rzeźników, 8 piekarzy, 3 młynarzy, 8 producentów okowity, piwowar, 9 kowali, 8 stelmachów, 8 muzykantów, 5 powroźników, 5 rękawiczników, 3 stolarzy, 3 farbiarzy, 2 złotników, zegarmistrz, introligator, cukiernik, i lekarz (Żyd). Niestety brak w spisie takich danych na rok 1790, ponieważ zawody osób nie zostały tam umieszczone – oznaczano jedynie znaczniejszych obywateli, jak szlachta i duchowni. Można się kilku profesji domyślać np. skoro był młyn – to niżej wymieniony był pewnie młynarzem, itp. Wielu rzemieślników miało czeladników, ale nie napisano jaki rodzaj rzemiosła wykonywali. Nie da się również policzyć domów, które w przypadku Żydów nie są wyodrębnione – wiadomo tylko, że w końcu XVII wieku domów mieszkalnych było 228. W związku z rozwojem miasta dane te powinny wzrosnąć, ale ilość ludności zmniejszyła się – wtedy było 2655 mieszkańców, a spis z 1790 r. wykazał 2076 osób. Powodem tego mógł być pożar z 1691 r. i „morowe powietrze” w latach 1708-1710. Wracając do roku 1790 – Kępno tętniło życiem i pracą, której z pewnością nie brakowało dla komorników, czyli osób wynajmujących kąt w zamian za pracę. Z myślą o ludziach biednych powstał tzw. szpital, czyli przytułek. Ludność była pod względem wyznania przemieszana, ale żyjąca w symbiozie pomimo wcześniejszych konfliktów na tle religijnym z protestantami – w spisie mieszkańców z 1790 r. w Kępnie było 840 katolików, 655 protestantów i 581 żydów. Żydzi zamieszkiwali wg spisu wyłącznie w granicach miasta, z pewnością wokół synagogi, czyli na tzw. „Kamczatce” i zapewne trudnili się głównie handlem i rzemiosłem. Okoliczne owczarnie (rozpowszechnionym zajęciem we wsiach było owczarstwo), młyny i papiernia były w rękach ewangelików i katolików. Parafia katolicka obejmowała również Osiny i Krążkowy (414 zamiejscowych parafian). Parafia ewangelicka obejmowała ogromny obszar: pod Ostrzeszów, Mroczeń, Słupię, Wieruszów, Mikorzyn, Doruchów, Bolesławiec, Baranów i wiele innych mniejszych miejscowości (712 zamiejscowych parafian).
Stary cmentarz katolicki w Kępnie był zlokalizowany w obecnym parku miejskim (dzisiaj okolice amfiteatru). Cmentarz ten, z powodu braku miejsca, wymogiem władz pruskich przeniesiono poza obręb miasta. Fundatorką nowego cmentarza katolickiego była Jadwiga Jaskólska Arendt. Nowy, czyli obecny cmentarz powstał w 1873 r. na jej gruntach. Jej neogotycki nagrobek stoi obok kaplicy cmentarnej. Około 1900 roku powstał na terenie starego cmentarza park. Przodkowie nasi, którzy zmarli po 1873 r. spoczywają już na nowym cmentarzu.
Stary cmentarz ewangelicki znajdował się w okolicach początku ul. Polnej. Obecny sąsiaduje z cmentarzem katolickim. Cmentarz żydowski – kirkut – był w okolicach Grzybowa, za obecną stacją benzynową. Dziś nie istnieje – kilka macew udało się ocalić pasjonatom historii Kępna.
Podaję również link do planu Kępna z 1814 r. Plan jest częścią opracowania: ,,Kępno w okresie Księstwa Warszawskiego 1806-1815″. Dobrze obrazuje sytuację z 1790 r. ponieważ przez 24 lata niewiele się w mieście zmieniło.
http://www.kepnosocjum.pl/photogallery.php?photo_id=29721
Wykorzystałam również urywki zamieszczonego w Internecie fragmentu książki ks. Józefa Janiszewskiego: „Powiat Kępiński z mapą powiatu na podstawie różnych źródeł”. Książka była wydana jako dodatek „Nowego Przyjaciela Ludu” w 1928 roku.
Link do źródła: http://www.kympno.pl/forum/historia-kepna-t20.html